Merhaba Arkadaşlar,
Bildiğiniz üzere korona virüs nedeniyle hayatımız tamamen değişti. Son alınan kararlarla bu dönemi tamamen uzaktan bitireceğimiz kesinleşti. Bizde hızlı bir şekilde uygulama derslerini öğrencilere faydalı olacak şekilde nasıl yaptıracağımızı düşünmeye başladık. En uygun yöntemin simülasyonlar ile devre analizi yaptırmak olduğuna karar verdikten sonra bende bu simülasyon programlarından bir tanesini tanıtmanın iyi olacağını düşündüm. O zaman bu yazının diğerlerinden farklı olacağının ipucunu vererek başlayalım. 🙂
Bu yazımızda Proteus programı yardımıyla devrelerimizin zaman ve frekans analizlerini nasıl yapacağımızı üzerinde duracağız. Hemen konuya girmeden önce program arayüzünü tanımamızda fayda olacağını düşünüyorum. Programı açtığımızda bizi bir giriş ekranı karşılıyor. “File>New Project” yolunu izleyerek boş bir proje oluşturduğumuz zaman karşımıza Şekil 1’de görülen şematik çizim ekranı çıkıyor.
Bu arayüzde numaralandırılan bölümler aşağıdaki gibi açıklanabilir.
- Şematik çizimi, PCB çizimi, 3D ve gerber izleme araçları arasında geçiş yapabildiğimiz bölümdür.
- Eleman seçimi, ölçü aleti ve analiz araçlarının bulunduğu bölümdür.
- Devre çizimlerini yaptığımız alandır.
- Simülasyon işlemini başlatıp durdurduğumuz bölümdür.
Bu kısa tanıtımdan sonra devremiz için istediğimiz elemanları nasıl bulacağımız konusuna gelelim. Bu konuda Proteus’un oldukça geniş bir kütüphanesi var. Bu kütüphaneden arama yapmak için (2) numaralı bölümde yer alan Op-Amp sembolüne tıkladıktan sonra (Component Mode) “P” harfine tıklayarak istediğimiz elemanları seçiyoruz. Böyle yazı ile takip etmenin zor olduğunun farkındayım bu nedenle Video 1’de “Filtreler Nelerdir, Nerede Bulunurlar?” isimli yazımızdaki RC devresini kurarak girişe verilen farklı işaretler sonucunda çıkışta alınan işareti gözlemleyeceğiz.
Görüldüğü gibi basit bir şekilde devre kurulumunu gerçekleştirerek inceleme yapabiliyoruz. Ancak osiloskop ile inceleme yapmanın birkaç dezavantajı bulunmaktadır. Bunlardan biri frekans analizi yapmak için giriş işaretinin frekansını sürekli değiştirerek çıkış genliğinin değişimini izlemek gerekmesidir. Her ne kadar deneylerde bu şekilde yapsak da simülasyon ortamında bu şekilde yapmanın bir anlamı yoktur.
Bir diğer dezavantaj ise osiloskop ile belirli bir zaman aralığındaki devre davranışının incelenmesinin olanaksız olmasıdır. Örneğin 0 ile 1 ms zaman aralığındaki çıkış gerilimini incelemek istediğimizde bunu osiloskop ile yapamıyoruz. Bunun için Video 2’de frekans analizi ve zaman analizinin alternatif yöntemi gösterilmektedir.
Görüldüğü gibi bu şekilde inceleme yaparak hem istediğimiz zaman aralığındaki değişimi gözlemleyebiliyor hem de bu verileri dosya şeklinde alarak istediğimiz yerde kullanabilme imkanına sahip oluyoruz. Frekans tepkesini incelediğimizde ise devremiz daha önce analizini yaptığımız gibi bir alçak geçiren filtre olup kesim frekansının (yani 3 dB zayıflamanın olduğu frekansın) 1,59 kHz olduğu görülmüştür.
Bu kısa tanıtımdan sonra artık oluşturacağınız devrelerin zaman ve frekans simülasyonlarını nasıl gerçekleştireceğinizi biliyorsunuz. Böylelikle devre tasarlamamanız için önünüzde hiçbir engel kalmadı. 🙂 O zaman size kendinizi geliştirmek için çabaladığınız sağlık dolu günler diliyorum efendim.